Ngai Nguyen Phuc Thuan

Ngài Nguyễn Phúc Thuần là con thứ 16 của Võ Vương. Khi Võ Vương còn tại thế, Ngài phong cho con thứ 9 là Nguyễn Phúc Hiệu làm Thế Tử.

Năm 1765, trước khi Võ Vương mất, thế tử đã mất sớm và con thế tử là Nguyễn Phúc Dương hãy còn nhỏ, mà con trưởng Võ Vương cũng mất rồi, nên Võ Vương làm di chiếu lập người con thứ 2 là Nguyễn Phúc Luân (thân phụ Vua Gia Long sau này), lên nối nghiệp Chúa, nhưng khi ấy quyền thần Trương Phúc Loan chuyên quyền làm bậy, bèn đổi di chiếu để lập người con thứ 16 của Võ Vương mới 12 tuổi lên làm Chúa, gọi là Định Vương để dễ bề thao túng.

Ngài Nguyễn Phúc Thuần tức Định Vương còn tuổi niên thiếu nên quyền hành đều do Trương Phúc Loan nắm giữ. Trương Phúc Loan chuyên quyền lại tham lam tàn bạo nên dân chúng oán ghét, lòng người ly tán.

Lấy lý do diệt loạn thần Trương Phúc Loan, anh em họ Nguyễn ở Tây Sơn (Bình Định) khởi nghĩa, uy thế rất mạnh. Họ Trịnh ở Bắc Hà cũng đưa quân vào đánh Nam Hà. Định Vương thế yếu, không chống nổi cả 2 mặt: anh em Nguyễn Nhạc chiếm mất đất từ Quảng Nam đến Bình Định; quân họ Trịnh chiếm mất Phú Xuân, Định Vương phải chạy vào Gia Định, tổ chức lực lượng chống lại Tây Sơn và lập cháu là Nguyễn Phúc Dương ⁽²³⁾ làm Đông Cung ở lại trấn giữ Quảng Nam.

Thế quân Tây Sơn rất mạnh. Định Vương phải chạy về Long Xuyên, nhưng chẳng bao lâu Nguyễn Huệ đem quân đuổi theo bắt được đem về Sài Gòn và ngày 18/9/1777 đem giết Định Vương cùng với một số trung thần và Hoàng Tộc khác như Ngài Nguyễn Phúc Đông (anh ruột Ngài Nguyễn Phúc Ánh), cha con Chưởng Cơ Trương Phước Thâu, Lưu Thủ Lương và tham mưu Nguyễn Danh Kháng ⁽²⁴⁾ . Chỉ một Công Tử may mắn thoát nạn, đó là Ngài Nguyễn Phúc Ánh chạy trốn ra đảo Thổ Chu.

Định Vương ở ngôi Chúa 11 năm, lên ngôi Thái Thượng Vương gần 1 năm. Ngài không có con nối dõi cũng như can qua quốc biến nên chưa lập hệ 10 tiền biên.

Lăng Định Vương gọi là Trường Thiệu, tại làng La Khê, huyện Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên.

Lăng Đức Bà hiện chưa biết ở đâu.

Định Vương và Đức Bà đều thờ tại Thái Miếu, Hữu Tứ Án trong Đại Nội kinh thành Huế.

(Trích Nguyễn Phước Tộc giản yếu)